Sevgili Takipçilerim,
Size bugün Türk kültürünün geleneklerinden biri olan Ayaz Atayı anlatacağım. Orta Asya Türk Devletlerinde unutulmamış var olan bir kültürdür. Kış aylarının en soğuk dönemlerinde ortaya çıkarak fakirlere, çocuklara ve kimsesizlere hediyeler verip yardım eden bir evliyadır.
AYAZ ATA ? ? ?
Ayaz Ata, Türk,Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazak ve Kırgız Türkleri’nde ve Türkmenlerde Soğuk Hanı olarak tanımlanmaktadır.
Mitolojilere göre kışın soğukta ortaya çıkan, kimsesizlere ve açlara yardım eden bir evliyadır.
Kaynak: Gazi Üniversitesi Türk Sanatı Topluluğu
Diğer Türk topluluklarındaki yeri :
Azerbaycan
Şaxta Baba olarak bilinir. Torunun adı ise Qar Qızı (“Kar Kızı”)’dır. Yeni yılda çocuklara hediye dağıtırlar.
Başkurtya
Başkurt dilinde, Ayaz Ata Ҡыш бабай (Qïš babay “Kış Babası”) olarak yer alır. Torunu ise Ҡарһылыу (Qarhïlïw “Kar Güzeli”) adıyla anılır.
Tataristan
Tatar kültüründe Qış Babay (Кыш Бабай “Kış Babası”) ve Rus kültüründe Snegurochka olarak anılan torunu ise Qar Qızı (Кар Кызы “Kar Kızı”) isimleriyle tanınır.
Hristiyan azizi olduğu yönünde görüşler de vardır. Fakat etimoloji ve kültürel olarak Türk kültüründe zaten var bulunan bir kişilik olduğu kesindir. Kimi görüşlere göre Ayas Han ile aynı kişidir.
Kazaklarda kışın karşılanması ile ilgili olarak Soğumbası isimli bir eğlence bulunmaktadır. İlk karın yağması ve ilk soğuğun vurması ile kutlanan bayramdır. Bu bayramla bir ilgisi olması muhtemeldir.
Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklarda ve Kırgızlarda Soğuk Tanrısı. Noel Baba ile de özdeşleşmiş durumdadır. Ayas Han olarak da bilinir. Ay Işığından yaratılmıştır. Soğuk havaya neden olur. “Ak Ayas” olarak adı geçer. Ülker burcunun altı yıldızı göğün altı deliğidir ve oradan soğuk hava üfler. Böylece kış gelir. Ayaz tüm Türk coğrafyasında yakıcı soğuk anlamına gelir ki, Ayın gökte rahatlıkla görüldüğü açık havalarda meydana geldiği için Ay Tanrısının (veya ona bağlı Ayas Han’ın) gönderdiği düşünülmüştür. Bir tür Noel Baba olarak düşünülebilir. Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile özdeşleşmiştir. Kimi kültürlerde kışın soğukta ortaya çıkan ve kimsesizlere, açlara yardım eden bir evliyadır. (Ay) kökünden türemiştir. Soğuk ve ayışığı anlamı vardır. Zemheri, karakış anlamlarına gelir. Ayas aynı zamanda mehtap (ayışığı) demektir. Açık ve bulutsuz havada ay göründüğü zaman çıkan soğuk demektir. Eski Altaycada Ayas/Hacas kelimesi açık gökyüzü manası taşır.
Bizi takip etmeye devam edin birbirinden farklı kültür ve geleneklerle çok yakında sizlerleyiz…
Uğurcan'ın Ütopyası 